در قسمت اول مقاله آسیب های شایع ستون فقرات به بررسی گرفتگی ماهیچه و التهاب، پیچ خوردگی ها و کشیدگی هی ناگهانی حاد و برآمدگی دیسک پرداخته شد. در این مقاله سه مورد دیگر از آسیب های ستون فقرات را بررسی خواهیم کرد.

آناتومی دیسک کمر و ستون فقرات

همانطور که در بخش قبل گفته شد دیسک بین‌مهره‌ای میان استخوان‌های ستون فقرات قرار دارند، ‌و فضایی برای رشته‌های عصبی برای بیرون آمدن از طناب نخاعی و رفتن به بخش‌های دیگر بدن فراهم می‌کنند. این دیسک‌ها از حلقه سفت بیرونی متشکل از ماده فیبری لاستیکی که همان غضروف است، تشکیل شده‌اند.

اگر شما دیسک کمر را به صورت افقی ببرید، مانند آن به نظر می‌رسد که پیازی را از وسط آن بریده باشید. در مرکز این حلقه‌های بافت فیبروالاستیک مایع ضخیم وجود دارد که قوامی ژله‌ای دارد.

این حلقه‌ها به همراه مرکز ژله‌مانندشان بیشتر ضربه‌ها را که در حین راه رفتن، دویدن، پرش و حتی نشستن ممکن است روی ستون فقرات وارد آید،‌ جذب می‌کنند.

هر بار که شما به جلو و عقب خم می‌شوید یا می‌چرخید،‌ تغییری در فشار در ناحیه محتوی مایع ژله‌ای دیسک ایجاد می‌شود. این تغییر فشار در مقادیر متوسط در واقع برای دیسک‌ها خوب است.

اما در درازمدت، خم شدن بیش از حد به جلو، در حالیکه کمر گرد است و پاها در حالت مستقیم قرار دارند می‌توانند به این حلقه‌ها که مایع را درون خود نگه می‌دارند، آسیب وارد کنند.

انواع آسیب های ستون فقرات

شایع‌ترین آسیب های ستون فقزات شامل موارد زیر هستند:

• گرفتگی ماهیچه و التهاب
• پیچ خوردگی ها و کشیدگی هی ناگهانی حاد
• برآمدگی دیسک
• فتق دیسک
• خشکی مفاصل
• آرتروز

فتق دیسک کمر

پیشرفت برآمدگی دیسک منجر به ضایعه فتق دیسک می گردد. فتق دیسک کمر (قسمت پایین کمر) عارضه‌ای شایع در بین مردم است. عباراتی نظیر لغزش یا از بیرون‌زدگی دیسک برای توصیف فتق دیسک به کار می‌رود.

فتق ستون فقرات

فتق دیسک کمر یکی از دلایل مهم ایجاد کننده درد در قسمت تحتانی کمر و پاها (مثل سیاتیک کمر) است. دیسک‌های بین مهره‌ای به عنوان ضربه‌گیر در هنگام بروز شوک‌های ناگهانی به ستون فقرات عمل می‌کنند. یک لایه مانند تایر (بافت‌های حلقه‌ای متحدالمرکز) روی هسته ژله‌ای مانند دیسک را پوشانده است.

آسیب شناسی فتق دیسک کمر

در موارد حاد ممکن است لازم باشد بیمار چند هفته درازکش بخوابد یا ناحیه مبتلا را با محافظ گردنی یا کمری طبی بی‌حرکت نگه دارد. خوشبختانه بیماری فتق دیسک در مراحل اولیه قابل تشخیص و درمان است، چنانچه در مراحل اولیه آن به پزشک و یا فیزیوتراپیست مراجعه کنید درمان و مراقبت آنها بسیار اثر بخش است و نیازی به جراحی دیسک کمر نمی‌باشد ولی چنانچه بیماری شدت یابد عمل جراحی ضرورت پیدا می کند.

درمان فتق دیسک کمر

در غالب موارد برای درمان فتق دیسک کمر نیازی به عمل جراحی نیست. شواهد دیرینه نشان می‌دهد که درد ناشی از فتق دیسک کمر بدون نیاز به عمل جراحی ظرف مدت ۴ تا ۶ هفته آرام می‌شود.

در واقع، در ۸۰% از موارد فتق دیسک کمر خود به خود خوب می‌شود بدون اینکه به انجام عمل جراحی نیاز پیدا کند و پس از سه ماه از شروع درد التیام می‌یابد. متاسفانه امکان پیش‌بینی اینکه کدام موارد به صورت طبیعی بهبود می‌یابد وجود ندارد.

خشکی مفاصل

مفصل جایی است که دو استخوان در کنار هم حرکت کرده و سطوح آنها روی هم میلغزند. روی این سطوح را لایه‌ای از غضروف مفصلی پوشانده است که وظیفه آن صاف و لغزنده کردن سطح استخوان و در نتیجه تسهیل حرکت مفصل است. خشکی مفصلی با محدودیت در حرکت مفصل مشخص می‌شود.

وقتی فرد نمی‌تواند مفصل خود را به راحتی حرکت داده و احساس میکند حرکات مفصل نرمی خود را از دست داده و انعطاف مفصل کم شده، مفصل دچار خشکی شده است. به طور مثال فردی که عادت دارد هنگام نشستن قوز کند و به سمت جلو خمیده باشد به تدریج توانایی خم شدن به سمت عقب را از دست می‎دهد، زیرا مفاصل او نرمی خود را از دست داده‎اند.

خشکی مفاصل

آسیب شناسی خشکی مفصل

رباط‌های اطراف مفصل ضخیم و انعطاف‌پذیر می‌شوند. با هر تلاشی که بیمار برای حرکت دادن مفصل می‌کند، درد ایجاد می‌شود. این سفتی سبب مختل شدن گردش خون مفاصل ستون مهره‌ها شده و در نهایت ضایعات مفصلی به وجود می‌آید.

درمان خشکی مفصل

تمرینات کششی و تمریناتی که انعطاف‌پذیری بدن را افزایش می‌دهند به همراه اصلاح وضعیت های عادتی نادرست هنگام کار یا استراحت می توانند خشکی مفصلی را بهبود بخشند.

به طور کلی روش های درمان خشکی مفصل عبارتند از:

• فیزیوتراپی
• جراحی

فیزیوتراپی خشکی مفصل

وقتی که در اثر شکستگی در داخل یا اطراف یک مفصل محدودیت حرکتی ایجاد شده و مدت زمان زیادی از شکستگی نگذشته باشد با فیزیوتراپی و انجام حرکات کششی تحت نظر فیزیوتراپیست می‌توان خشکی مفصل را بهبود بخشید.

جراحی خشکی مفصل

اگر مدت زمان زیادی از شکستگی گذشته باشد ممکن است فیزیوتراپی تاثیری در رفع محدودیت حرکتی نداشته باشد که در این موارد اغلب جراحی انجام شده و دامنه حرکتی مفصل بهبود می‌یابد.

آرتروز

تغییرات مفصل درنتیجه سایش آنها موجب پدیدار شدن آرتروز می‌گردد. اگر چه آرتروز می‌تواند به تمام مفصل‌های بدن آسیب برساند، اما این اختلال معمولا مفاصل دستان، زانوها، باسن و ستون فقرات را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد.

آسیب ستون فقرات

در آرتروز، غضروف‌ها متلاشی می‌شوند. این امر موجب ایجاد درد و تورم و مشکل در حرکت مفصل می‌شود. با گذشت زمان و بدتر شدن آرتروز، استخوان‌ها ممکن است بشکنند و ساختارهایی به نام خار استخوانی تشکیل شود. قطعاتی از استخوان‌ها یا غضروف‌ها ممکن است جدا شوند و در اطراف مفصل شناور بمانند.

آسیب شناسی آرتروز

ضایعه آرتروز منجر به پیامدهای چندگانه می‌شود که عبارتند از:

• دیسک بین مهره‌ها سائیده شده و باریک می‌گردد.
• سطوح خارجی بین مفاصل ناهموار شده و لغزندگی آنها کاهش می‌یابد.
• کپسول مفصلی و رباط‌ها ضخیم می‌گردد.
• سوراخی که اعصاب نخاعی از آن عبور می‌کند تنگ می‌شود به طوری که در موارد پیشرفته آرتروز، عصب تحت فشار قرار می‌گیرد.

درمان آرتروز

روش های درمان آرتروز شامل موارد زیر هستند:

• درمان‌های طبیعی
• عمل جراحی

درمان های طبیعی آرتروز

بسیاری از افراد مبتلا به آرتروز برای مدیریت علائم و بهبود بهزیستی خود از درمان‌های طبیعی و جایگزین استفاده می‌کنند. برخی از این‌ها مکمل‌های تغذیه‌ای، طب سوزنی (طب فشاری)، ماساژ، تکنیک‌های آرامش‌بخش و آب‌درمانی را شامل می‌شوند.

عمل جراحی مفصل

جراحی مفصل می‌تواند مفصل‌های به‌شدت آسیب‌دیده‌ای مانند مفصل ران‌ها یا زانوها را ترمیم یا تعویض کند. داروهای آرتروز به‌شکل قرص و شربت‌ و کِرِم یا لوسیون در دسترس هستند یا اینکه ممکن است به داخل مفصل تزریق شوند.

آسیب‌ها و بیماری های ستون فقرات از پیچیده‌ترین بیماری‌هایی است که در پزشکی مشاهده می‌شود. یکی از دلایل رایج مشکلات ستون فقرات شیوه‌های نادرست نشستن در محل کار است.

علل شایع دردها و مشکلات ستون مهره ها

برای آنکه بدانیم کدام وضعیت و حالت هنگام کار و استراحت مناسب‌تر است باید علل دردهای ستون فقرات را بشناسیم. آسیب ستون مهره‌ها فقط به دلیل تصادفات و حوادث نیست، بلکه در اثر تکرار حرکات و حالت‌های نادرست در طی ماه‌ها و سال‌ها به تدریج این آسیب‌ها نمایان می‌شوند.

ستون فقرات شامل قسمت‌های زیر است:

• ستون فقرات گردنی
• ستون فقرات سینه‌ای
• ستون مهره‌های کمری

ستون فقرات گردنی

ستون فقرات گردنی از ۷ مهره تشکیل شده است. ستون فقرات گردنی در حالت طبیعی به راحتی به طرفین، بالا و پایین حرکت می‌کنند. در بخش گردنی ستون فقرات، دو مهره منحصر به فرد قرار دارد. مهره اطلس و مهر آکسیس. این مهره‌ها به طور خاص برای ایجاد توانایی چنین چرخشی سازگاری پیدا کرده‌اند.

ستون فقرات سینه‌ای

ستون فقرات سینه‌ای یا بخش میانی پشت، شامل ۱۲ مهره است و در زیر بخش گردنی ستون فقرات قرار دارند. دنده‌های شما در میانه پشت به این مهره‌ها متصل می‌شوند.

ستون مهره‌های کمری

ستون مهره‌های کمری یا بخش پایینی پشت، شامل پنج مهره (در اغلب موارد؛ در برخی موارد ممکن است مهره ششم هم در بخش کمری ستون فقرات وجود داشته باشد).

ستون فقرات کمری در زیر بخش سینه‌ای قرار دارد. بخش پایینی پشت مقدار زیادی از وزن بدن را تحمل می‌کند و به همین خاطر افراد به‌خصوص به کمردرد آسیب‌پذیر هستند.

برای تشخیص و درمان صحیح درد ستون فقرات و جلوگیری از آسیب‌های بعدی مهره ها لازم است در اسرع وقت به دکتر مغز و اعصاب مراجعه شود.

علت مشکلات ستون فقرات

علل شایع آسیب های ستون فقرات عبارتند از:

• عادت‌های نادرست شغلی
• عدم انعطاف‌پذیری کامل بدن
• عدم رعایت بهداشت ستون مهره‌ها
• زندگی پر تنش و اضطراب
• عادت نداشتن به ورزش بطور منظم
• افزایش وزن و عدم تناسب اندام

تقریبا تمامی دردهای ستون فقرات به یکی از موارد زیر بر می‌گردد:

• حفظ حالت های نادرست بدنی در حالت استراحت یا کار
• عدم آگاهی از بهداشت ستون مهره ها در کار های روز مره
• کار کردن به مدت طولانی بدون وقفه و استراحت و عادت های نادرست شغلی

حفظ حالت های نادرست بدنی در حالت استراحت یا کار

مطمئن باشید مشکلات و درد های ستون مهره ها مدت‌ها قبل از اولین کمر درد ناگهانی آغاز شده‌اند. گاهی ممکن است به تدریج درد کاهش یافته و از بین برود، اما مشکلاتی که برای مهره ها بوجود آمده‌اند، از بین نرفته اند.

مصرف دارو می‌تواند درد را کاهش دهد، اما عامل اصلی درد را از میان نمی برد. به دنبال پیدایش یک مشکل کوچک در ستون فقرات، تعادل میان بافت‌ها از بین می‌رود، یعنی بعضی بافت ها دچار ضعف و برخی دیگر سفت تر از حد معمول میشوند.

مشکلات ستون فقرات ممکن است ناشی از افزایش و کاهش گودی کمر باشد. وضعیت نشسته روبرو را در نظر بگیرید: شانه‌ها خمیده است، سر به سمت جلو آمده، گودی کمر از بین رفته است.

این فرد وقتی می ایستد به این حالت خواهد بود: شانه ها خمیده است، سر به جلو آمده، قوس پشتی برجسته شده و گودی کمر زیاد می‌شود و به دنبالش عضلات شکم ضعیف می‌شود. این وضعیت فشار زیادی را به مفاصل و رباط های ستون فقرات کمری وارد می‌کند.

همچنین وضعیت روبرو را در نظر بگیرید: قوس‌های طبیعی ستون مهره ها از بین رفته و پشت صاف شده است.

علت این وضعیت کار کردن به مدت طولانی در حالتی است که ستون مهره ها بیش از حد خم شده باشد. سر و شانه‌ها به طرف جلو می‌آید و گودی کمر از بین می‌رود.

پژوهش‌ها ثابت کرده‌اند هنگامی که سر ۵ الی ۷ سانتیمتر جلوتر از قاعده گردن قرار گیرد، فشاری معادل سه برابر فشار طبیعی بر گردن و مهره‌های پشتی وارد می‌شود و این فشار به عضلات و رباط‌های مهره‌های این ناحیه وارد می‌شود.

حفظ وضعیت درست ستون مهره ها به این معنی است که مهره ها در حالت بالانس قرار گیرند، یعنی قوس‌های طبیعی آن حفظ گردد. چنانچه این تعادل از بین برود، قسمتهایی از بدن مجبور می‌شوند فشاری را تحمل کنند که برای چنین فشاری آفریده نشده‌اند. در نتیجه به تدریج آسیب های جدی به مهره ها وارد می‌شود.

کار کردن به مدت طولانی بدون وقفه و استراحت و عادت های نادرست شغلی

نکاتی که در محل کار ممکن است منجر به آسیب به ستون فقرات شوند شامل موارد زیر است:

• از میز کار خود خیلی فاصله نگیرید.
• میز کار نباید زیاد پایین باشد، ضمن آنکه نباید از بدن شما زیاد فاصله داشته باشد.
• خود را روی میزکار رها نکنید.
• یک وضعیت را برای مدت طولانی حفظ نکنید، به ویژه میزی که برای قد شما کوتاه است.
• از صندلی‌هایی که پشتی برای تکیه دادن ندارند استفاده نکنید.
• هنگام کار با کامپیوتر اگر روی صندلی دورتر از میز خود لم بدهید مجبور هستید برای دیدن صفحه کامپیوتر گردن خود را به جلو خم کنید که به مهره‌های گردن فشار می آید.
• مراقب باشید برای مدت طولانی کاری را در بالای سرتان انجام ندهید، زیرا به ناچار گردن باید به عقب برگردد که فشار زیادی به آن وارد می‌شود.
• هرگز برای نگه داشتن گوشی تلفن از گردن خود (به حالت کج) استفاده نکنید.
• اگر از عینک هنگام مطالعه استفاده می‌کنید مراقب باشید سر و گردن خود را بیش از حد عادی به جلو نبرید.
• هنگام نگاه کردن به پشت، سر چرخاندن سر به تنهایی نادرست است، باید سعی کنید بالاتنه شما نیز بچرخد.
• از مکان‌های مرتفع پرش نکنید زیرا فشار بسیار زیادی به مهره‌های گردن و ستون فقرات وارد می‌شود.
• روی صندلی هرگز بدون آنکه سر محافظی (پشت گردنی) داشته باشید، نخوابید.

آسیب ستون فقرات

عدم آگاهی از بهداشت ستون مهره ها در کار های روز مره

عادات نادرست و نا آشنایی با حالتهای مناسب نه تنها در محیط کار ایجاد دشواری می‌کند، بلکه در منزل نیز می تواند پیامدهای مشابه‌ای داشته باشد.

در ادامه وضعیت‌هایی را بررسی می‌کنیم که هنگام فعالیت‌های روزمره موجب بهم خوردن تعادل ستون مهره‎ها می‌شوند. این وضعیت‌ها عبارتند از:

• هرگز هنگام بلند کردن بار، گردن و کمر خود را خم نکنید.
• هرگز بار را دورتر از خود قرار ندهید.
• جابجا کردن بار در حالتی که پاها ثابت است و تنه چرخش دارد نادرست است.
• هنگام خوابیدن روی شکم بهتر است زیر سر خود بالش نگذارید.
• استفاده از بالشهای بسیار سفت که گردن در آن فرو نمیرود، نادرست است.